Czy hodowca psów rasowych może zakazać rozmnażania psa?
Analiza prawna, etyczna i praktyczna.

Hodowcy psów rasowych często starają się kontrolować przyszłość sprzedawanych przez siebie zwierząt. W umowach sprzedaży spotykamy zapisy dotyczące zakazu rozmnażania psa oraz zobowiązania do jego kastracji. Czy takie praktyki są zgodne z prawem i etyką?
A może to ograniczenie praw nowego właściciela? Pochylmy się nad tym zagadnieniem, opierając się na polskim prawie, dobrostanie zwierząt i praktyce kynologicznej.

Zakaz rozmnażania i kastracja – standard w umowach sprzedaży psów

Postanowienia o zakazie rozmnażania psa lub/i zobowiązaniu do jego wykastrowania rzeczywiście są standardem wśród umów sprzedaży czworonogów. Jest to praktyka dopuszczalna, mieszcząca się w swobodzie zawierania umów.

Hodowca ma prawo decydować, które psy sprzedaje w celach hodowlanych, a które nie. Zakaz rozmnażania oraz obowiązek kastracji wyrażają cel umowy – sprzedaż psa jako towarzysza, a nie reproduktora. Co więcej:

- Psy sprzedawane w celach hodowlanych są droższe. Ich wyższa cena wynika
z potencjału hodowlanego, który wiąże się z odpowiednimi cechami genetycznymi, zdrowotnymi i eksterierowymi lub/i użytkowymi.

- Dbałość o linię hodowlaną. Taki zapis w umowie pomaga zachować czystość rasy oraz kontrolować jakość potomstwa. Nie każdy pies nadaje się na reproduktora, co hodowcy oceniają na podstawie doświadczenia i specjalistycznej wiedzy oraz w oparciu o przegląd hodowlany lub/i wystawy psów rasowych.

- Ograniczenia prawne. Zgodnie z art. 10a ust. 1 pkt 2 Ustawy o ochronie zwierząt, osoby prywatne nie mają prawa rozmnażać psów w celach handlowych. Hodowcy mogą więc uzasadnić swoje zapisy dbałością o zgodność z prawem i ochronę zwierząt przed pseudohodowlami.

Prawo własności kontra cel umowy

Polskie prawo cywilne zakłada swobodę zawierania umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego),
o ile ich postanowienia nie są sprzeczne z przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami. Hodowcy mogą więc wprowadzać w umowach postanowienia o zakazie rozmnażania psa oraz obowiązku jego kastracji, o ile strony dobrowolnie się na nie zgadzają.

Zakup psa w takich warunkach oznacza, że nabywca akceptuje cel umowy. Jest to sprzedaż psa w charakterze towarzysza, a nie reproduktora. W związku z tym hodowca ma prawo decydować o przeznaczeniu zwierząt z jego hodowli, dbając przy tym o dobrostan
i zgodność z zasadami etyki kynologicznej.

Nowe perspektywy: Alternatywy dla kastracji

Od pewnego czasu, dzięki rozwojowi nauki i sukcesywnej zmianie poglądów lekarzy weterynarii na zagadnienie kastracji, pojawiły się alternatywne nowoczesne metody ubezpłodnienia zwierząt. Do takich metod należą m.in.:

- Antykoncepcja farmakologiczna, np. stosowanie leków ograniczających płodność.

- Implanty hormonalne, które czasowo uniemożliwiają rozmnażanie zwierząt

- Wazektomia, będąca odwracalnym zabiegiem chirurgicznym wykonywanym u samców, który blokuje transport plemników bez konieczności usuwania jąder.

Metody te mogą być szczególnie przydatne dla właścicieli, którzy nie chcą decydować się na trwały zabieg chirurgiczny, ale jednocześnie chcą zapobiec niekontrolowanemu rozmnażaniu. Mądry hodowca powinien uświadamiać nabywców o dostępnych alternatywach, dostosowanych do indywidualnych potrzeb psa i właściciela. Takie podejście pokazuje, że odpowiedzialność hodowcy nie kończy się na podpisaniu umowy, ale obejmuje także edukację nowego właściciela i wspieranie go w dbaniu o dobrostan zwierzęcia.

Etyka kynologiczna: Dlaczego zakaz rozmnażania ma sens?

Z punktu widzenia etyki kynologicznej, zakaz rozmnażania psa może być uzasadniony. Hodowcy starają się kontrolować rozmnażanie swoich zwierząt, aby:

- Zapobiegać pseudohodowlom. Bez odpowiednich zapisów w umowie, pies może zostać wykorzystany do nieodpowiedzialnego rozmnażania, co zagraża jego zdrowiu i dobrostanowi.

- Chronić jakość rasy. Niewłaściwie prowadzona hodowla może prowadzić do pogorszenia cech genetycznych, co szkodzi całej rasie.

- Dbać o zdrowie zwierząt. Nie każdy pies ma odpowiednie predyspozycje zdrowotne, aby być reproduktorem.

Praktyczne rozwiązania dla właścicieli i hodowców

Aby uniknąć konfliktów i działać zgodnie z prawem, hodowcy mogą stosować następujące rozwiązania:

-Umowy hodowlane. Sprzedaż psa z wyraźnym wskazaniem, czy jest to zwierzę przeznaczone do hodowli, czy wyłącznie do towarzystwa. W przypadku rozmnażania, właściciel powinien spełnić określone warunki, np. uzyskać zgodę hodowcy.

-Kastracja przed sprzedażą. Niektórzy hodowcy decydują się na wykonanie zabiegu kastracji przed przekazaniem psa nowemu właścicielowi.

-Klauzula o odszkodowaniu. Umowa może przewidywać karę umowną w przypadku naruszenia zakazu rozmnażania psa.

-Alternatywne metody antykoncepcji. Warto, aby hodowcy proponowali mniej inwazyjne rozwiązania, takie jak implanty hormonalne, szczególnie gdy nowy właściciel obawia się zabiegu chirurgicznego.

Dobrostan psa ponad wszystko

Najważniejszym celem zarówno hodowcy, jak i właściciela powinna być troska o dobrostan psa. Zwierzęta to nie tylko towarzysze życia, ale także istoty o własnych potrzebach
i "prawach". Dobrze skonstruowana umowa, która chroni dobro zwierząt, jest najlepszym rozwiązaniem dla obu stron.

Czy zakaz rozmnażania psa to dobry kierunek?

Zakaz rozmnażania i zobowiązanie do kastracji psa w umowach sprzedaży jest praktyką zgodną z polskim prawem i etyką kynologiczną, pod warunkiem że jest jasno określony
i akceptowany przez nabywcę. Rozwój nauki i dostępność alternatywnych metod antykoncepcji dają jednak nowe możliwości, które warto uwzględnić, aby zapewnić maksymalny dobrostan zwierząt i komfort właścicieli.

13 grudnia 2024 r.