Czy zakupionego psa lub kota można reklamować? Jakie są podstawy odpowiedzialności sprzedawcy? Poniżej znajdziesz odpowiedź na te pytania, choć zdaję sobie sprawę, że wpis ma charakter bardzo ogólny, a każde z poruszanych zagadnień posiada solidną półkę literatury.

Zasady dotyczące tzw. reklamacji w przypadku umów sprzedaży zawartych po dniu 24 grudnia 2014 roku reguluje kodeks cywilny (tj. Dz.U.2019, poz. 1145 z późn. zm.), znowelizowany ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz.U. z 2020, poz. 287 z późn. zm.). Kot, pies czy inne zwierzę może być przedmiotem sprzedaży, zatem nie ma przeszkód, aby w przypadku wystąpienia u zwierzęcia wady fizycznej podlegało ono zwykłej procedurze „reklamacyjnej”, a mówiąc kodeksowo – aby sprzedawca odpowiadał
z tytułu rękojmi. Ale uwaga, poniższe rozważania dotyczą umów zawartych do dnia
31 grudnia 2022 r. Od 2023 r. mamy kolejną zmianę, o której w innym wpisie.

Wada fizyczna

Zgodnie z treścią art. 556[1]§1 kodeksu cywilnego wada fizyczna towaru polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Najczęściej niezgodność polega na tym,
że zakupiona rzecz:

1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia,
4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. 

Zwierzę – rzecz nie rzecz

Od razu należy wyjaśnić, że kodeks posługuje się pojęciem towaru lub rzeczy, mimo
że zwierzę wg ustawy o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997 Nr 111 poz. 724 z późn. zm.) rzeczą
nie jest. Ta sama ustawa wprowadza jednak przepis, który mówi, iż w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się przepisy dotyczące rzeczy. Czyli jednoznacznie przenosi nas do kodeksu cywilnego — do działu poświęconemu nie tylko prawu rzeczowemu, ale przede wszystkim zobowiązaniom, których przedmiotem jest rzecz ruchoma. Pies/kot, z punktu widzenia „obrotu handlowego” będzie więc traktowany jak „rzecz”, „towar”, „przedmiot”. Przedmiot ten może mieć wady wrodzone, dziedziczne, rozwojowe, nabyte, ukryte, widoczne etc. Kryteriów podziału wad jest całe mnóstwo i nie wszystkie będą stanowiły
o odpowiedzialności sprzedającego. Każdą sytuację trzeba badać odrębnie, indywidualnie
i z należytą rozwagą.

Strony umowy

Przepisy posługują się też różnymi określeniami wskazującymi na strony umowy. Sprzedający, czyli najczęściej będzie to hodowca, traktowany jest obecnie jak profesjonalista, wobec którego w zakresie rękojmi zastosowanie mają (co do zasady) przepisy dotyczące przedsiębiorców. Jego odpowiedzialność ukształtowana jest na zasadzie ryzyka i ma charakter abstrakcyjny. Konsument to nabywca - kupujący, który traktowany jest jak podmiot nieprofesjonalny „słabszy”, dlatego to jemu wg prawa należy się ochrona. Oczywiście każdy przypadek jest inny i należy rozstrzygać go indywidualnie,
bo nie istnieją dwa identyczne stosunki prawne choćby dlatego, że nie istnieją dwa identyczne zwierzęta, które kwalifikowane są jako „rzeczy określone co do tożsamości”.

Czas

Jeśli konsument stwierdził wadę fizyczną przed upływem roku od dnia wydania mu rzeczy, to domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała już w chwili jej wydania kupującemu (art. 556 [2] kodeksu cywilnego). To powoduje, że hodowca/sprzedający, który nie zgadza się z tym domniemaniem, musi udowodnić, że stwierdzona przez kupującego w okresie roku wada lub przyczyna wady nie istniała w chwili przekazania towaru konsumentowi.

Na podstawie art. 568 §1 kodeksu cywilnego sprzedawca odpowiada na podstawie rękojmi za wady fizyczne towaru, które zostaną stwierdzone przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Roszczenia podstawowe

Konsument, który reklamuje towar w ramach rękojmi może dochodzić jednego z czterech alternatywnych uprawnień:

• żądanie usunięcia wady na podstawie art. 561 kodeksu cywilnego,
• żądanie wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad na podstawie art. 561 kodeksu cywilnego,
• obniżenie ceny na podstawie art. 560 kodeksu cywilnego,
• odstąpienie od umowy na podstawie art. 560 kodeksu cywilnego, przy czym zgodnie z przepisem art. 560§4 kodeksu cywilnego kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.

Mimo że zwierzę jest istotą żyjącą, praktyka pokazuje, iż nie ma przeszkód, aby stosować ww. roszczenia, mimo że niektóre z nich wydają się na pozór niewykonalne w stosunku do zwierząt.

Domniemanie uznania wady

Na podstawie art. 561[5] kodeksu cywilnego jeżeli konsument:

1. zażądał wymiany rzeczy, lub
2. zażądał usunięcia wady, albo 
3. złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona,
   a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.

Roszczenia dodatkowe

Ponadto, art. 566 kc przewiduje możliwość żądania odszkodowania za poniesione wydatki w sytuacji odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny. Kwota to szkoda, którą nabywca poniósł w związku z nabyciem wadliwego towaru/zwierzęcia np. wydatki na leczenie, dojazd, ubezpieczenie, specjalistyczna karma czy rehabilitacja etc.

Nabywając zwierzę, trzeba mieć świadomość, że może ono w każdej chwili zachorować.
To czy choroba jest wynikiem wady ukrytej tkwiącej w zwierzęciu, podlegać musi dogłębnej analizie konkretnego przypadku. Zarówno nabywca, jak i sprzedający/hodowca mają prawa, a z drugiej strony także obowiązki i nie tylko względem siebie, ale przede wszystkim wobec czworonożnej istoty żywej zdanej wyłącznie na człowieka.

20 stycznia, 2022